Wat varkenshouders moeten weten over Mycoplasma en hoe een gerichte aanpak het verschil maakt

Mycoplasma hyopneumoniae of kortweg Mycoplasma of M. hyo is een bacterie die zich richt op de luchtwegen van het varken. Een Mycoplasma infectie veroorzaakt een longontsteking met droge hoest als belangrijkste symptoom.

Longontsteking veroorzaakt door Mycoplasma is één van de meest voorkomende chronische ziekten in de varkenshouderij.

Infecties met M. hyo maken de luchtwegen kwetsbaar, waardoor andere ziekteverwekkers, zoals het circovirus (PCV2), PRRSv, APP, het griepvirus en Pasteurella de luchtwegen gemakkelijker kunnen binnendringen en bijkomende infecties kunnen veroorzaken. ^1,2,3,4,5

Mycoplasma komt wereldwijd voor in de varkenspopulatie en de ziekteverwekker is op de meeste varkensbedrijven aanwezig. 

Er bestaan grote genetische verschillen tussen de M. hyo-stammen die op de varkensbedrijven voorkomen.

Sommige stammen zijn zeer ziekmakend (hoogvirulent), terwijl andere slechts milde of nauwelijks zichtbare symptomen veroorzaken (laag virulent). ⁶

Elke M. hyo stam heeft unieke eigenschappen, die de ernst van de klinische symptomen én de immuunreactie van het varken beïnvloeden.  

Hoogvirulente M. hyo stammen veroorzaken ernstige longletsels en een krachtige immuunreactie.

In een studie werd aangetoond dat een M. hyo vaccin op basis van een hoogvirulente stam een betere bescherming biedt dan een vaccin op basis van een laagvirulente stam. ⁷

Mycoplasma bacteriën infecteren de luchtwegen van varkens en veroorzaken een chronische longontsteking, ook wel ‘topkwabpneumonie’ genoemd.

Typische symptomen van de ziekte zijn:

• Chronische, droge hoest
• Groeivertraging
• Longontsteking
  

M. hyo beschadigt het natuurlijke reinigingsmechanisme van de luchtwegen en maakt deze vatbaarder voor infecties met andere ziekteverwekkers, zoals PCV2, PRRSv, APP, griepvirussen en Pasteurella. ^1,2,3,4,5

De economische verliezen die hieruit voortvloeien zijn groot.

Mycoplasma bacteriën veroorzaken schade aan de trilhaartjes in de luchtwegen, die normaal gesproken schadelijke stoffen en ziekteverwekkers uit de luchtwegen verwijderen.

Longletsels ten gevolge van M. hyo infecties worden nog steeds veel waargenomen in het slachthuis. Er zijn grote verschillen tussen bedrijven.

In het kader van het CLP-longonderzoek in het slachthuis werden in de periode 2023-2024 in totaal 140.572 longen van 1085 koppels Nederlandse slachtvarkens onderzocht en beoordeeld:⁸

• Gemiddeld % M. hyo-achtige letsels per koppel bedroeg 13,3%
• 25% best scorende koppels hadden < 1,0% hyo-achtige letsels
• 25% slechtst scorende koppels hadden > 21,4% hyo-achtige letsels
  

In een grootschalig Nederlands onderzoek met 41.943 gezonde longen en 5.069 longen met M. hyo-achtige letsels werden de verliezen becijferd. ⁹

Slachtvarkens met M. hyo-achtige letsels aan de slachtlijn hebben 14 g/dag lagere karkasgroei dan varkens met gezonde longen. Dit komt neer op een verlies van 2,52 kg karkasgewicht ten opzichte van hun gezonde leeftijdsgenoten. 

Dit betekent een verlies van € 5,04 per varken.*

Voor een bedrijf met 1000 zeugen, 30 afgeleverde slachtvarkens per zeug per jaar en 20% varkens met M. hyo-achtige letsels betekent dit een jaarlijks inkomstenverlies van € 30.240.

^{* Bij een slachtleeftijd van 180 dagen en een gemiddelde karkasprijs van € 2,0/kg}

Naast vaccinatie kunnen varkenshouders ook het stalklimaat en management optimaliseren om de luchtweggezondheid van hun varkens te verbeteren. 

• Een te hoog gehalte aan fijnstof in de stallucht kan de luchtwegen irriteren. Het is cruciaal om het niveau aan fijnstof laag te houden.
• Concentraties aan schadelijke gassen zoals ammoniak moeten zo laag mogelijk worden gehouden, door goede ventilatie en regelmatige reiniging.
• Ook de luchtvochtigheid speelt een rol: 50-80% is ideaal.
• Temperatuurschommelingen en tocht veroorzaken stress. Deze moeten worden vermeden.
• Het infectierisico kan verder worden verminderd door een strikte scheiding van leeftijdsgroepen en het volgen van all-in/all-out procedures. 
• De hokbezetting speelt ook een rol: een te hoge bezettingsdichtheid heeft een negatieve invloed op de luchtkwaliteit en daarmee op de gezondheid van de dieren.

Door een longonderzoek met het Ceva Lung Program komt u meer te weten over de longgezondheid van uw varkens en leert u hoe de longgezondheid op uw bedrijf zich verhoudt tot deze op andere bedrijven. 
Het Ceva Lung Program is een service die aangeboden wordt aan dierenartsen en varkenshouders. Het programma is specifiek ontworpen om de longgezondheid van uw varkens op een gestandaardiseerde manier te beoordelen.

Na afloop van het onderzoek ontvangt u een rapport met de resultaten. In het rapport vindt u ook een anonieme benchmarking met andere bedrijven. Indien nodig worden adviezen geformuleerd om de longgezondheid te verbeteren.

Met herhaalde onderzoeken kan men de ontwikkelingen in de loop van de tijd opvolgen en de effectiviteit van preventieve maatregelen, zoals vaccinaties, evalueren.